Bankalarda ticari işlemler olsun, bireysel nitelikte kullananlar olsun belki ilerde alacağınıza karşılık aldığınız veya sizin borcunuza karşılık verdiğiniz bir çek veya senet muhtemelen çıkacaktır. Bu evrakları nasıl nakde çevireceğinizi bilmeyebilir veya almaktan çekinebilirsiniz. Şimdi size öncelikle alacaklı konumda iken ne yapmanız gerektiğinden bahsetmek istiyorum.
Alacaklı iseniz; Eğer birinden ticari veya bireysel olarak alacağınız karşılığında size çek veya senet adı verilen bir evrak verilmişse ve bu evrağı nasıl nakte çevrilebileceğinizi bilmiyorsanız okumaya devam edin.
Çek; Öncelikle almış olduğunuz Çekte kontrol etmeniz gereken noktalarda bahsedeyim. Öncelikle çekin vadesi yani keşide tarihi sizin anlaşmanıza uyuyor mu onu kontrol etmeniz gerekiyor. Çekin vadesinde çok yapılan hatalardan biri de yazılan tarihin hatalı olması. Tarihi kontrol ettikten sonra diğer bir alan keşide yeridir ki oranın boş bırakılmaması gerekir. Sonra çekin Bu Çek Karşılığında ile başlayan kısmına sizin adınızın veya ticari ise firmanızın isminin yazılması gerekiyor. Burada bir püf noktasını unutmamak gerekiyor, isim kısmında eğer banka tarafından veya çek sahibi tarafından hamiline yazısı yazılıysa eğer çekin tahsilatı herhangi biri tarafından tahsil edilebileceği anlamına geliyor. Son olarak çekin sahibinin imzası gerekiyor. Bu imza bir adet imzadan oluşuyor. Senette iki imza olması gerek bunu seneti anlatırken bahsedeceğim.
Daha da önemli kısım ise Çekin Tutar kısmıdır, genellikle sağ üst köşede keşide yerinin yanında ya da altındadır.. Tutar rakamla yazıldıktan sonra yalnız ile başlayan kısma rakamın karşılığı olan yazıyla yazılmış olması ve rakamla birebir eşit olması gerekiyor. Aldığınız çeki isterseniz vade gününe kadar saklayıp vade günü geldiğinde ait olduğu bankanın herhangi bir şubesine giderek tahsil edebilir veya herhangi bir bankada bulunan hesabınıza otomatik olarak geçmesi için takas sistemini kullanabilirsiniz. Almış olduğunuz çeki bankanıza (çekin bankası olması gerekmiyor) takasa koyduğunuz zaman vade gününde sizin bankanız çekin bankasından meblağı talep eder. Bu meblağ sizin bankanız ile çekin bankası aynı ise aynı günde hesabınıza geçer ama farklı banka ise ertesi günü sizin hesabınıza yatırılır. tabi çekin bağlı olduğu hesap meblağı karşılayacak kadar müsait ise. Çekleri senetlerden ayıran bir özellik ise vadesinde akşam 16 ya kadar süresi vardır ve 16 ya kadar ödenmez ise çek yazılır. Çekin yazılması çek sahibinin bankalar arasında kara listeye düşmesi demek oluyor. Bu kredi borcunun ödenmediği zaman kara listeye düşmekle aynı anlama geliyor da denilebilir.
Senet: Senetler de ise yine alacağınıza veya borcunuza karşılık hazırlanan ödenmesi gereken para teminatı olarak düzenlenen evraktır.
Yine çekte olduğu gibi senette de dikkat edilmesi gerek hususlar hemen benzerlik göstermektedir. Vadesi, ödeme tarihi, Tutarı ve hamili kısmı hemen aynıdır. Ama senette farklı olarak doldurulması gereken yerler de vardır. Örneğin; İş bu emre muharrer diye başlayan kısımda ilk boşluğa borçlu olan şahıs ise “in” firma ise “izin” yazılması gerekiyor. Yani “senedimin” veya “senedimizin” olarak tamamlanması gerekiyor. Yukarıda ki resimde 3 numaralı kısım yani tarihin yazı ile yazılması daha doğrusu ay kısmının yazı ile yazılması gereken yer geliyor.
1 numaralı kısımda 14.12.2014 yazılmış yani aralık ayı, 3 numaralı kısımda ise ay adını yazı ile yazıyoruz ki rakamla olan tarafı kesinleştirmiş oluyoruz. 4 numaralı kısımda alacaklı olan kişi ya da firmanın ismi yazıldıktan sonra veyahut emruhavale yazısının devamında ki boşluğa “sine” yazısını eklememi gerekiyor. 5.Kısımda senet tutarınını yazıyla yazdıktan sonra “ödeyeceği” ibaresinin hemen yanında bulunan boşluğa şahıs iseniz “mi” firma iseniz “miz” yazarak doldurduktan sonra 6. Kısımda senedi herhangi bir ticari malzeme satışı karşılığında alıyor veya veriyorsanız “Malen” , ticari ilişkisi olmayan şahıs alışverişi ise Nakden yazarak dolduruyorsunuz. İhtilaf vukuunda yazan kısım bence önemli ama bazıları için önemsiz olabiliyor. Senette matbuu olarak ta yazdığı gibi ihtilaf vukuunda kısmı yani düzenlenen senedin ödenmemesi durumda Hangi şehirde icra mahkemeleri görev alabileceği anlamına geliyor. Eğer senet almışsanız ve Ankara’da yaşıyorsanız Ankara yazmanızda fayda var. Eğer farklı bir şehir yazar ve bu senedi tahsil edemezseniz senedin tahsili için başvuracağınız şehirde yazdığınız o şehirdeki mahkemeleri kullanmak zorunda kalırsınız ki bu da size maddi ve zaman kaybı olarak yansır.
İsim soyisim, Tc Kimlik numarası ve adres kısmını doldurduktan sonra, düzenleme zamanını düzenlediğiniz günü yazıp imza kısmına geliyoruz. İmza kısmında borçlu ve varsa kefili ikişer imza atmak zorunda kanunen böyle. Firma ise hem iki imza ve birde firmanın kaşesi bazılmak zorunda.
Senedin tahsiline gelirsek aynı çekte olduğu gibi tahsile koyabiliyorsunuz. Diyelim elden değilde bankaya koymak ve takibin dahil bütün işleri bankanızın yapmasınız istediniz. Seneti bankanıza verdğinizde senet, borçlunun senet üzerindeki tebligat adresine en yakın şubeye gönderilir ve tebliğ yapılır. Senediniz Şu bankanın şu şubesinde ve ödeme gününüz şu, tutar bu diye bir tebliğ. Senedin çekten en büyük farklarından biride bu. Unutmadan senedi bankanıza verirken protestolu mu protestosuz mu vereceğinizi söylemeniz gerekiyor. Yani senedin ödenmemesi durumunda banka tarafından noterden protesto ediliyor.
